Klasik Koşullanmanın Türkiye’deki İlginç Örneği
Ülkemizde 1960-80 yılları arasındaki sokak göstericileri muhtemelen Klasik koşullanma nedir sorusunu sormamıştır. Hatta Pavlov’un köpek deneyi umurlarında bile olmamıştır. Ancak farkında olsunlar yada olmasınlar o yıllarda klasik koşullanma kuramını kullanıyorlardı.
Psikolojide Klasik Koşullanma Nedir?
Rus fizyolog Ivan Pavlov tarafından şans eseri keşfedilen Klasik Koşullanma kısaca “ Canlıların doğal uyaranlara verdikleri tepkiyi yapay uyaranlara da vermesi” olarak açıklanabilir.
Köpekler üzerinde çeşitli deneyler yapan Pavlov, köpeğin eti ağzına alırken salya akıtması gerekirken daha köpeğe yaklaşmadan salya akıttığını fark etti. Bu işte bir gariplik olduğunu sezen Pavlov yeni bir deney yapmaya karar verdi.
Deneyde ses geçirmeyen bir düzenek içine konulan köpeğe her seferinde et verilirken zil çalınarak köpeğin salya akıtması bekleniyordu. Bu işlem günlerce devam etti. Deneyin neticesinde tekrar zil çalındı ancak bu sefer et verilmedi. Köpeğin et verilmeden de sadece zil sesi ile salya akıtması bekleniyordu ve nitekim öyle de oldu. Zil ile eti özdeşleştiren köpek her zil sesi duyduğunda salya akıtmaya başladı. Çünkü zil onun için yemek demekti.
Türkiye’de Klasik Koşullanma Ayı Oynayıcılığı İçin Kullanıldı
Ülkemizde ise klasik koşullanma bilinerek yada bilinmeyerek 1980 yılı başlarına kadar devam eden “ ayı oynatma” gösterilerinde kullanıldı. Eğitilen atılar tef eşliğinde sokaklarda oynatılıyordu.
Ayının eğitimi ise tıpkı Pavlov,un köpek deneyine benziyordu. Genç ayı tabanı metal bir kafese kapatılıyor ve kafesin altına ateş yakılıyordu. Tabanın ısınmasıyla birlikte ayı ayakları yandığı için zıplıyor bu esnada ise tef çalınıyordu. Günlerce devam eden bu eğitimin ardından ateş yakılmasa bile ayı her tef sesi duyduğunda zıplamaya başlıyordu.
Halk tarafından merakla takip edilen bu sokak gösterileri tepkilerin büyümesi sonucu 1980 yıllarında yasaklandı.
